ارتباط برخی خصوصیات فیزیولوژیک با عملکرد در گلرنگ بهاره در دو رژیم آبیاری

به منظور بررسی ارتباط سرعت فتوسنتز، سطح فتوسنتز کننده و میزان پرولین برگ با عملکرد و اجزائ عملکرد گیاه گلرنگ در رژیم های مختلف آبیاری، پژوهشی در سال 1386 با استفاده از طرح کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. در این تحقیق رژیم آبیاری بر اساس تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A شامل دو سطح آبیاری بدون تنش (80 میلی‌متر تبخیر) وتنش (140 میلی‌متر تبخیر)، فاکتور اصلی و شش ژنوتیپ گلرنگ شامل اراک 2811، کوسه، نبراسکا -10، C111، S149 و K12 به عنوان فاکتور فرعی بودند. سرعت فتوسنتز خالص در دو مرحله طبق دهی و گلدهی، شاخص سطح برگ (LAI) و محتوای پرولین برگ در مرحله 50 درصد گلدهی، تعداد طبق در بوته، دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و ماده خشک و درصد و عملکرد روغن اندازه گیری شدند. در هر دو مرحله طبق‌دهی و گل‌دهی، تاثیر ژنوتیپ و رژیم آبیاری بر فتوسنتز برگ معنی‌دار بوده و ضمن آنکه کمترین مقادیر میانگین فتوسنتز در ژنوتیپ S149 مشاهده شد، رژیم آبیاری تنش باعث بیش از 50 درصد کاهش در میانگین سرعت تثبیت گاز دی‌اکسید کربن شد. محدودیت رطوبت منجر به تجمع پرولین در برگ گلرنگ شد و ضمن آنکه بیشترین میانگین غلظت پرولین برگ در ژنوتیپ کوسه مشاهده شد، میانگین غلظت پرولین برگ بیش از 83 درصد افزایش یافت. همچنین رژیم آبیاری تنش با بیش از 27 درصد کاهش در میانگین شاخص سطح برگ و کاهش در تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن دانه در طبق، عملکرد دانه در هکتار را بیش از 46 درصد و عملکرد ماده خشک را بیش از 34 درصد کاهش داد. ژنوتیپ نبراسکا-10 کمترین میانگین شاخص سطح برگ، C111 کمترین میانگین عملکرد دانه، کوسه کمترین میانگین عملکرد ماده خشک و S149 کمترین میانگین درصد روغن دانه در میان ژنوتیپ ها را نشان دادند. در مجموع چنین نتیجه‌گیری شد که رژیم آبیاری تنش با تاثیر منفی بر میزان تثبیت دی‌اکسید کربن در واحد سطح برگ و همچنین میزان سطح برگ سبب افت عملکرد دانه و ماده خشک گلرنگ شده و افزایش میزان پرولین برگ منجر به بهبود مقاومت به خشکی حداقل در ژنوتیپ های مورد استفاده در این آزمایش نشد.